Accelerator Technology Lessons from Japan Earthquake

زمین لرزه هفته گذشته در ژاپن تراژدی بزرگ طبیعی بود که اینبار در آنجا رخ داد. هر چند که زمین لرزه ۸.۹ ریشتری به خودی خود در حدی بزرگ بود تا یک کشور را برای مدتی سردرگم کند؛ ولی سونامی بعد از آن و مشکلات پیش آمده برای نیروگاههای اتمی هم بر روی آن افزود. مشکلی که بعد از چندین روز هنوز در حال گسترش است.  

هفته گذشته به دو نفر از همکاران که در شتابدهنده های KEK مشغولند ایمیل فرستادم و احوال آنها را جویا شدم. این مرکز که شامل یک سینکروترون پروتون 12GeV و یک در هم کوبنده الکترون-پوزیترون حلقوی است در فاصله 60 کیلومتری شهر «توکیو» قرار دارد. این مرکز علاوه بر شتابگرهایش همچنین زیرساخت اصلی در پروژه عظیم T2K است. پروژه ای که نوترینوها در مرکز KEK Ibaraki تولید و در فاصله ای معادل 270 کیلومتر دورتر دوباره دریافت میشدند... یکی از آنها گفت که دسترسی به وب و سرورهای KEK  تقریبا قطع شده است. به همین خاطر از طریق ایمیل «یاهو» جوابش را فرستاده بود. گفت که در آن مرکز ساختمانها تخریب جزیی برداشته اند. ولی در برخی قسمتهای شتابگر خطیشان مشکلات فنی اساسی پیش امده بود. بدلیل جابجایی چند سانتی متری, چندین قسمت از چمبرهای خلاء تخریب شده اند. چند الکترومگنت بر روی زمین غلت خورده است! و رکهای کنترل و الکترونیک فراوانی روی زمین افتاده اند. ناگفته پیداست که  چه بلایی به سر کابلها و اتصالاتشان آمده است. گفته بود که مشکلات فعلی در محل زندگیشان قطع برق و تا حدی آب است که زندگی را تا حدی برایشان مشکل کرده است. ظاهرا اثرات تخریبی سونامی از خود زمین لرزه بیشتر بوده است. برخی مردم در توکیو فاصله محل کار تا خانه که تا 30 کیلومتر هم میرسید بدلیل از کار افتادن سیستم حمل و نقل عمومی و نبود تاکسی, پیاده طی کرده اند. یعنی چیزی حدود فاصله تهران تا کرج!!  

شاید یکی از نتیجه گیریهای مستقیم این اتفاقات آن باشد که در طراحیهای جدید چمبرهای خلاء, Bellow های بیشتری بکار گرفته شود تا تنش مستقیم بگونه ای غیر مخرب منتقل شود. و دهها نتیجه گیری دیگر. ولی در هر صورت در کنفرانس شتابدهنده های امسال که در «سن سباستین» برگزار میشود احتمالا یکی دو مقاله از مرکز KEK در مورد اتفاقات پیش آمده بعد از زلزله ژاپن و درسهای آن میتواند برای همه طراحان شتابگرها آموزنده باشد. 

------------- 

امسال برای عید نوروز به ایران نرفته ام. هر چند که جغرافیای ایران شاید بهترین مکان دریافت امواج نوروز باشد! امسال تحویل سال به وقت اروپا روند در آمده است.  دقیقه 21 ,روز 21 , ماه 1+2:-) 

ساقی چو یار مهرخ و از اهل راز بود....حافظ بخورد باده و شیخ و فقیه هم «حافظ»

پایان سال

هفته پیش ایمیلی به اغلب آدرسهای ایمیلی که در اوت-لوک دارم فرستادم تا آنها را از تغییر ایمیل کاریم مطلع کنم. چند تا از انها البته برگشت خورد که احتمالا به خاطر قدیمی بودن بعضی ادرسها بود. برای بعضی از همکاران در مراکز سینکروترون دیگر هم سورپرایز بود. البته جابجایی مرکز کاری من مربوط به حدود ۶ ماه پیش است ولی بدلایلی مایل نبودم که در آنزمان ایمیلی در این زمینه بفرستم. خوشبختانه با لطف خدا من شانس آنرا داشتم تا چند ماه قبل از اتفاقات خاورمیانه از انجا نقل مکان کنم!!؟ البته در ایملیم نوشتم که همچنان به آن مرکز سینکروترون سابق از طریق راه دور و الکترونیکی کمک میکنم.

--------- 

نمایی هوایی از شتابدهنده های PETRA و HERA در مرکز «دسی» آلمان. 

---------

ایدل ار «سیل فنا» «بنیاد هستی» بر کند... چون ترا «نوح» است کشتیبان ز طوفان غم مخور 

هان مشو نومید چون واقف نئی زاسرار غیب... باشد اندر پرده بازیهای پنهان غم مخور  

«حافظ» 

پروژه های شتابدهنده سایه

از وقتی پروژه عظیم LHC در سال 2008 بصورت مقدماتی کار خود را آغاز کرد, پروژه های عظیم دیگری نیز در نقاط مختلف جهان کلنگ زنی شد. یکی از این پروژه ها که ابعادی در حد LHC در سرن دارد پروژه NIKA در شهر علمی Dubna در روسیه است. هدف این شتابدهنده درهم کوبنده Particle Collider البته کشف ذرات جدید یا هیگز و یا شبیه سازی آغاز جهان نیست. هدف از این پروژه دریافتن چگونگی شکل گیری و رفتار این ذرات در چند بیلیون سال پیش است. آنها در واقع میخواهند اسباب بازی خود را برای «آفرینش دوباره جهان هستی» بسازند !  

این پروژه در واقع ادامه پروژه شتابدهنده پروتونی Proton Accelerator بود که حدود 30 سال پیش در زمان «جنگ سرد» آغاز کردند ولی بدنبال فروپاشی شوروی این پروژه نیز نیمه کاره به کنار گذاشته شد تا اینکه سه ماه پیش پروژه NIKA Collider  آغاز و احتمالا در سال 2016 به بهره برداری میرسد.  

----------------  

بوی باران، بوی سبزه، بوی خاک
شاخه های شسته، باران خورده، پاک

آسمان آبی و ابر سپید

برگ های سبز بید

عطر نرگس، رقص باد

نغمه شوق پرستوهای شاد

خلوت گرم کبوترهای مست 

نرم نرمک می رسد اینک بهارخوش به حال روزگار
خوش به حال چشمه ها و دشت ها

خوش به حال دانه ها و سبزه ها

خوش به حال غنچه های نیمه باز

خوش به حال دختر میخک که می خندد به ناز

خوش به حال جام لبریز از شراب
خوش به حال آفتاب 

 

«فریدون مشیری»

----------------

وقتی چندین سال پیش  زمانیکه در خاورمیانه بودم و طراحیهای قسمتهایی از زیرسیستمهای ماشین شتابگر «سزامی» را انجام میدادم, گاهی با برخی افراد در مورد مسایل مختلف غیر علمی صحبت میکردیم. صحنه ای که برایم جالب بود اینبود که یکی دو تا از محققین اردنی میگفتند که آن کشور دارای بالاترین ضریب هوشی بین جهانیان هستند. و دانشمندان زیادی در ناسا دارند!! و شبیه این را مثلا استادان مصری و حتی کویتی هم میگفتند!! حتی گیاهی داشتند بنام «زعتر»Za'atar  که میگفتند ضریب هوشی افراد را بالا میبرد!!! اوایل کمی عجیب بود" بعد با خودم فکر کردم اگر واقعا ضریب هوشی شما بالاتر بود پس چرا هیچ چیزی در شما نیست که آنرا ثابت کند؟؟ در پایان به این نتیجه رسیدم که تحقیر سالیان متمادی این کشورها توسط برخی کشورهای توسعه یافته؛ جامعه علمی آنها را دچار «عدم اعتماد به نفس» و «توهم گرایی» کرده بود.