خاطرات روزانه

When Going Gets Tough, Tough Gets Going....

خاطرات روزانه

When Going Gets Tough, Tough Gets Going....

SPAM

آیا پروژه ساخت سینکروترون خاورمیانه با موفقیت روبرو میشود؟ این سوالیست که تقریبا اعتقاد دارم که هرگز عملی نمیشود. هر چند که در فته پیش از حضور ایران در این پروژه دفاع کرده ام ولی بدلایلی میشود اطمینان پیدا کرد که چنین پروژه ای حداقل زمان برنامه ریزی شده اش یعنی سال 2015 در عمل پیاده نخواهد شد. یکی مسایل مالی مرتبط به پروژه های شتابگر است. دیگری ساختار صنعتی و فنی مناطقیست که بخواهند چنین تجهیزی را طراحی کنند و بسازند و در پایان نیروی تکنسین ماهر جهت اسمبل کردن و نصب ماشین است.

معمولا برای طراحی ساخت و خرید تجهیزات یک ماشین شتابدهنده حلقوی با انرژی ۲.۵ جی.ای.وی و محیط ۱۵۰ متر به بودجه ای معادل ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار طی یک بازه ۵-۷ ساله نیاز است. نیروی تکنسین ماهرو آموزش دیده جهت نصب تجهیزات نیز مسئله دیگری است که براحتی پیدا نمیشود. معمولا بسیار دیده شده است که چنین پروژه هایی تنها تا مرحله طراحی پیش میروند و هرگز به سرانجام نمیرسند و یا ساخت آنها تا ۱۰-۱۵ سال بطول انجامیده است. درنتیجه ایران با عضویت در چنین پروزه ای نباید اصولا هیچ امیدی به ساخت و اجرای ان داشته باشد. در عوض میتواند به این پروژه به عنوان فرصتی جهت آموزش نیروی متخصص جهت ساخت پروژه ملی سینکروترون در آن کشور نگاه کند. پروژه سینکروترون خاورمیانه بسادگی میتواند بعنوان آموزشگاهی برای انتقال تکنولوژیهای مرتبط با شتابدهنده ها به کشور دیده شود و نه به عنوان یک پروژه واقعی شتابدهنده. با توجه به اینکه تکنولوژی شتابدهنده ها در زمره کاربردهای استراتژیک و حساس محسوب میشوند که براحتی از جانب کشورهای دیگر در اختیار ایران قرار نمیگیرد با شرایط فعلی عدم حضور ایران در چنین پروژه ای به معنای قطع پل ارتباطی فنی در زمینه شتابگرها برای مدت طولانی خواهد.

استخر برای شنا

منبع نور پیشرفته امریکا یا اصطلاحا ALS یک ویگلر به پروژه اینجا دونیت کرده است و بدلیل تفاوت ارتفاع بوستر و رینگ بایستی دو الکترومگنت طراحی شود که بتواند ۲۰ سانت مسیر حرکت الکترونها را بالاتر ببرد. الان مشغول طراحی مگنتها و منابع تغذیه لازم برای انها هستم. کار مشکلی نیست. در واقع همیشه این را در نظر دارم کاری که آلمانها در بیست سال پیش بدون تجهیزات کامپیوتری فعلی انجام داده اند در حال حاضر نبایستی برای ما مشکل باشد حداقل در طراحی.

در واقع اکثر مردم شناگرهای خوبی هستند به شرطی که استخری مناسب برای آنها وجود داشته باشد. کار دولتها ایجاد استخرهای مناسب فنی و علمی است. پروژه های بزرگ علمی و موسسات تحقیقاتی از جمله این استخرها هستند. جالب است که پروژه های شتابدهنده های ذرات در جهان در زمره پنج وسیله بزرگ علمی ساخت بشر هستند که گاه بزرگی آنها دهها برابر یک استادیوم ورزشی است. مثلا در سرن سوییس؛ هامبورگ آلمان؛ اسپرینگ ژاپن و استانفورد امریکا میشود چنین استخرهای بزرگی پیدا کرد.

------------------------------------------

خبری دیدم از صحبتهای یک مسئول در کنفرانسی در وزارت نیرو. اینبود که: «ما در کمک به تحقیقات کاربردی در علوم هیچگونه محدودیتی قایل نیستیم. اگر از میان ۴۰۰ مقاله ارایه شده در این کنفرانس بتوان ۴ مشکل از مشکلات صنعتی کشور را حل کرد کار خوبی انجام شده است. والا مقاله های تئوری که مربوط به مشکلات کشور ما نیستند؛ مشکلات ما را حل نمیکنند.»

 این مطلبی بود که چندین هفته در ذهنم بود و خوشبختانه چند روز پیش رییس جمهور ایران در کنفرانسی در وزارت نیرو آنرا بیان کرد. 

توفان گونو

هوا اینجا امروز خنک و ملایم بود. همین ظهر از دفتر کار بیرون زدم و رفتم ده دقیقه ای برای انجام کاری قدم زدم. کلا هوای مطبوعی بود و تقریبا بعد از گرمای چند روز گذشته اتفاق جالبی بود.

توی اخبار هم امروز و دیروز شنیدم در سواحل جنوب ایران توفان گونو آمده است و کلی باران و باد. امروز با دو تن از همکاران به دانشگاهی که تمام اسناد تکنیکی آورده شده از ماشین سینکروترون بسی در برلین در آنجا نگهداری میشوند رفتیم. دانشگاه جالبی است که بر فراز یک محوطه کوهستانی قرار دارد و تقریبا میشود اکثر مناطق اطراف را از آنجا دید. هوای خنک امروز را در انجا بیشتر میشد حس کرد. سال گذشته هم برای بررسی برخی اسناد فنی به آنجا رفته بودم البته در آن موقع زمستان بود و هوا سرد.

یکی از همکاران اتفاقا ایرانی هفته گذشته از اینجا برای همیشه به ایران برگشته است و به جای او دو نفر دیگر از کشور میزبان آمده اند. دیروز بایستی برای آنان در مورد سیستم تشخیص بیم در شتابگر و مسایلی دیگر توضیح میدادم. در مورد اینکه آیا مکان تشخیص دهنده بایستی قبل یا بعد از مکان مغناطیسهای اصلاح کننده باشند پرسیدند. جواب دادم که در شتابگرها بایستی با قوانین فیزیک نسبیتی نگاه کرد. در نتیجه واقعا مهم نیست که اول مسیر را تشخیص دهی بعد اصلاحش کنی یا اینکه اول اصلاحش کنی بعد مسیر را تشخیص دهی. گفتم تعجب دارد ولی همین هست. یکی از انها گفت که قبلا شنیده بود که در شتابدهنده به جای افزایش سرعت الکترونها جرمشان سنگین تر میشود و این برایش عجیب بود...

---------------------------------

اگر شخصی در وبلاگ شما پیامی فرستاد آیا امکان دارد که فهمید از چه شهر یا کشوری این پیغام را فرستاده یا اینکه شماره تلفن خانه اش چه بوده؟

آره. تقریبا هرگونه تبادل اطلاعات در اینترنت قابل ردیابی هست ولی نیاز به نرم افزارهایی داردکه روی کامپیوتر نصب شود. البته برخی وبسایتها هم اینکار را میکنند ولی خیلی کلی مثلا:

http://www.ip2location.com/?s=google

واقعا این تکنولوژی عجب پیشرفت وکرده بید. 

مجله دیسکاوری

امروز مقاله ای در مجله «دیسکاوری» میخواندم که مطلبی متعصبانه و یکطرفه در مورد وضعیت علمی در ایران نوشته بود و کلی به مسئولیت علمی ده بود. حال آنکه اگر بیطرفانه به وضعیت علمی و فنی در ایران نگاه کنیم میبینیم که سرمایه گذاریهای خوب در مسایل آموزشی ایران شده و پیشرفتها هم در آنجا نسبتا خوب بوده است. مطمئنن من فعلا در ایران نیستم تا مسایلی مثل قیمت خانه یا ماشین و خرج زندگی یا حتی (جر وبحث با یک نفر دیگر) باعث شود که مغرضانه به برخی پیشرفتهای ایران نگاه کنم. از دید یک ناظر بی طرف زیرساختهای علمی که در ده بیست سال گذشته ایجاد شده است خوب بوده است. در هیچ جای خاورمیانه مدارس رایگان نیستند. در هیچ جا دانشگاه دولتی رایگان وجود ندارد. حتی کشورهای نفت خیز اطراف خلیج فارس با آن همه درامد نفتی سیستم آموزش رایگان ندارند. و حال آنکه در ایران بسیاری مکانهای آموزشی و علمی تقریبا رایگان است. مراکز تحقیقاتی به خصوص در رشته های فنی که در ایران وجود دارد را میتوان با کشورهای اروپایی مقایسه کرد. بسیاری از شرکتهای فنی مهندسی در ایران مثلا در رشته برق که من آشنا هستم در حد استانداردهای خوب کار میکنند. البته در ایران در برخی رشته ها هم شاید هنوز وضعیت ناپخته باشد مثلا در رشته های فیزیک تجربی یا علوم انسانی.

----------------------------

 در رشته فیزیک تجربی با ملاقاتهایی که در زمان ایران بودنم داشتم افراد مسن بودند و هیجانی هم برای کارهای جدید و بزرگ علمی نداشتند. اصولا از پروژه های ناشناخته و جدید میترسیدند. و حال آنکه « هر چه را که نمیشناسیم از ان میترسیم».

مثبت اندیشی

امیدوارم که مسئولین علمی در ایران تصمیم لازم و بودجه کافی برای ساخت شتابدهنده سینکروترون ملی را هر چه زودتر به سرانجام برسانند. این یک مسئله کاملا حیاتی برای صنایع و تحقیقات نوین در کشور ایران است.  وزارت انرژی ایالات متحده از چندین سال پیش برنامه ریزیهای متعددی برای حمایت از ایجاد صنایع استراتژیک علمی در چندین کشور منطقه غرب آسیا و خاورمیانه آغاز کرده است. از جمله آنها حمایت از پروژه سینکروترون ۳ گیگا الکترون ولت در تایوان و همچنین حمایت از پروژه ۳ گیگا ای.وی در ارمنستان و نیز حمایت فنی پروژه ایندوس در هندوستان و همچنین حمایت ضمنی از پروژه ای ۲.۵ جی.ای.وی در خاورمیانه است. البته برخی کشورها مثل چین هم بیکار ننشسته اند و مثلا در مقابله با تایوان پروژه ملی شتابگر ۳ جی.ای.وی خود را در حال نصب دارد.

هفته گذشته از دایرکتور فنی قبلی اینجا پرسیدم در صورت آغاز به کار ساخت پروژه شتابدهنده در ایران آیا مسئولیتی را در آنجا قبول میکنی. در جوابم گفت که البته من برای آغاز بکار یک پروژه جدید پیر شده ام ولی بسیار مایلم که همکاریهای مشاوره ای انجام دهم. او یک مهندس فیزیک دان ایتالیایی است و سازنده چندین پروژه شتابدهنده در ایتالیا و امریکا در دهه های ۸۰ و ۹۰ بوده است.. حرفهای جدی تمام شد.

-----------------------------------------------  

«مثبت اندیشی یعنی اینکه اگر یه گنجشک روی سرت مدفوع کرد خوشحال باشی که گاوها پرواز نمیکنند.»

هفته پرکار

این جهان کوه است وفعل ما ندا...سوی ما آید نداها را صدا.{شعر از مولوی }

هفته گذشته هفته کاملا پرکاری بود. از ساعت ۰۹۰۰ صبح تا ۷-۸ بعدظهر در مورد قسمتهای مختلف پروژه و کارهای پیش رو صحبت شد. دایرکتور فنی جدیدی تعیین شده است و کاملا قابل درک است که دایرکتورهای جدید بسیار فعال و تازه نفس هستند و این عملا برای افزایش سرعت در پروژه ها خوب است. یاد بازیکنان تیم فوتبال افتادم وقتی که یک بازیکن جدید به جای شخصی دیگر وارد زمین میشود کلی تازه نفس است و بالا و پایین میپرد و از خودش فعالیت ور وکنه. مسئولیتهای مشخصی برای افراد مشخص شده است و این از اصطلاحا اورلپ یا دخالت در کارهای هم جلوگیری میکند. دایرکتور قبلی هم آمده بود برای انتقال دیتا به دایرکتور جدید. و در نتیجه پریروز جشن خداحافظی و تشکر ازو بصورت دوستانه برگزار شد. وزیر علوم اینجا و چند نفر دیگر هم بصورت غیر رسمی امده بودند.

 ----------------------------------------------------------------------

همچنین دایرکتور فنی قبلی از تجربیات سفر یک هفته ایش در دو سال پیش به ایران کمی صحبت کرد. صحبتهای دوستانه ای هم داشتیم از جمله در مورد اینکه چرا بعضی کشورها مثل ایران هرگز در زمینه رشته هایی مثل فیزیک دارای دانشمندان عملگرا و تجربی نبوده است. گفت که میدانم که برخی موسسات ایرانی در زمینه فیزیک نظری و تئوری پیشرفته اند ولی واقعیت اینست که با فیزیک تئوری محض نمیشود برای کشور پول و صنعت تولید کرد. 

هرچند که مبنای عملی فیزیک بر تئوریها استوار است ولی آنچه در برخی دانشگاهها میگذرد بیشتر شبیه آماده کردن دانشجو برای کار در جایی غیر از ایران است تا اینکه واقعا برای صنعت و تکنولوژی کشور خودشان سودمند باشند.

------------------------------------------------------------------------

یک وب سایت جالب برای تقریبا تمامی ترانه های ایرانی قدیم و جدید که میشه توی قسمت جستجو با نام خواننده یا اهنگ جستجو کرد: http://www.iransong.com